Türkiye tarafından yayınlanan son NAVTEX ile birlikte, araştırma gemisi ‘Oruç Reis’in 27 Ağustos – 1 Eylül tarihleri arasında sismografik çalışma yapacağı açıklandı.

Yunanistan da buna karşılık bir karşı NAVTEX ilan etti ve Yunan diplomatik kaynakları, Türkiye’nin NAVTEX adımının, gerilimin tırmanmasına hizmet ettiğini öne sürdü.

Yunan basınında yer alan haberlere göre Atina yönetimi daha önce, Türkiye’nin Oruç Reis gemisinin, sismik çalışmalar yürüteceği bölge için ilan ettiği NAVTEX’e karşılık, Girit Adası’ndaki Kandiye NAVTEX istasyonunun aynı şekilde karşılık vereceğini duyurmuştu.

ÇOKÇA TARTIŞILAN KAVRAMLAR

Son yıllarda Doğu Akdeniz ve Ege Denizi’ndeki ihtilafların gündemin ön sıralarında yer almasıyla bazı kavramlar daha sık kullanılmaya başladı. Bunların başında kıta sahanlığı, münhasır ekonomik bölge, kara suları ve Navtex geliyor.

AA, söz konusu kavramları tanımlamalarını ve tartışmalara konu olan kısımlarını derledi:

Kıta sahanlığı: Kıta sahanlığı, devletlerin ekonomik anlamda üzerinde belirli egemen haklara sahip olduğu uluslararası deniz alanlarından biri. Bir kıyı devletinin kara suları dışında kalan deniz yatağı ve toprak altında birtakım ekonomik haklar kullandığı alan olarak tanımlanan “kıta sahanlığı”, Uluslararası Adalet Divanı’nın 1969 tarihli kararında, “açık deniz altında kıyı devletinin ülkesinin ya da ülkesel egemenli­ğinin devamı ya da doğal uzantısı” şeklinde ifade ediliyor. Bu alan üzerindeki yetkilerin kullanımı ilana tabi değildir.

Münhasır ekonomik bölge (MEB): 1958’de uluslararası hukukta tanımlanan MEB, kıta sahanlığının kıyı devlete tanıdığı petrol ve doğalgaz arama ve çıkarmaya ilişkin egemen hakların yanı sıra balıkçılık gibi su kütlesindeki canlı kaynaklara ilişkin hakları da kapsıyor. Kıta sahanlığı doğal hak iken MEB ise ülkelerin ilan ettiği bölgeleri tanımlıyor. MEB ilanında çakışan talepler ilgili ülkelerin uzlaşmasıyla çözüme kavuşuyor. Hakça yapılan paylaşımlar dikkate alınmak koşuluyla MEB sahası 200 deniz miline kadar uzanabiliyor.

Kara suları: Bir kıyı devletinin kara u¨lkesini çevreleyen ve uluslararası hukuka uygun olarak açıklara doğru belirli bir genişliğe kadar uzanan kıyı devletine ait deniz egemenlik kuşağına kara suları deniliyor. Türkiye ve Yunanistan arasında deniz sınırı henüz bir anlaşmayla belirlenmedi. Bu nedenle hem Türkiye hem de Yunanistan kara sularının Ege Denizi’ndeki genişliği 6 deniz mil kabul ediliyor. Kara sularının 12 deniz miline çıkarılması halinde Yunanistan’ın kara suları Ege Denizi’nin yüzde 70’ine hakim olacak. Türkiye’nin kara suları ise Ege Denizi’nin yüzde 10’undan aza inecek.

Navtex: İngilizce “Navigational text messages” ifadesinin kısaltması olan Navtex, denizcilere yapılan bir tür uluslararası duyuru işlevi görüyor. Navtex paylaşımlarıyla seyir halindeki gemiler bilgilendiriliyor; tehlike ya da risklere karşı uyarılıyor. Kazalar, meteorolojik tahminler, arama kurtarma faaliyetleri gibi durumlar hakkında mesajlar veriliyor. Mesajlar, Deniz Kuvvetleri Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi tarafından yayımlanırken, gemiler bunları Navtex cihazlarıyla algılayıp haberdar oluyor.