Covid-19 aşısını geliştiren Prof. Uğur Şahin ve Dr. Özlem Türeci çiftinin MS aşısı fareler üzerinde başarılı oldu. MS için geliştirilen deneysel aşıda ilk kez mRNA kullanıldı. Yeni aşının muadillerinden farklı olarak, hastaların bağışıklık sistemini bozmadığı ve sadece zararlı hücreleri hedef aldığı belirtildi. Aşı insan deneylerini de başarıyla sonuçlandırırsa Şahin-Türeci çifti bir kez daha tarihe geçecek. Dünyada milyonlarca insanı etkileyen MS’in bir tedavisi bulunmuyor.

ABD’li Pfizer ile birlikte geliştirdiği yeni tip corona virüs aşısıyla tüm dünyanın başarısına hayran kaldığı Türk bilim insanları Uğur Şahin ve Özlem Türeci’nin kurucusu olduğu biyoteknoloji şirketi bir başarıya daha imza attı.

Haberci RNA (mRNA) teknolojisiyle tedavi çalışmalar yapan şirketin deneysel multiple skleroz (MS) aşısı farelerde olumlu sonuç verdiği açıklandı.

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ SİNİR HÜCRELERİNİ KORUYAN YAPIYA SALDIRIYOR

Otoimmün hastalıklar adı altında sınıflandırılan MS (Multiple Skleroz) beyinde ve omurilikte, mesajları taşıyan sinir telleri etrafındaki koruyucu kılıfın (miyelin kılıfı) olağan çalışmaması durumunda meydana geliyor. Merkezi sinir sistemi ile organların bilgi iletişimini sağlayan omuriliğin miyelin tabakası üzerindeki fiziksel tahribatın bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.

ANORMAL BAĞIŞIKLIK TEPKİSİNİ ÖNLEMEK İÇİN TASARLANDI

BioNTech’in deneysel enflamatuar olmayan aşısının ise miyelin tabakasına  karşı görülen anormal bağışıklık tepkilerini azaltmak için tasarlandı.

Science dergisinde yayımlanan “Deneysel otoimmün ensefalomiyelit tedavisi için enflamatuar olmayan bir mRNA aşısı” adlı çalışmada, BioNTech’teki araştırmacılar, Almanya’daki Johannes Gutenberg Üniversitesi Mainz Araştırma Enstitüsü’ndeki meslektaşları ile birlikte, deneysel otoimmün ensefalomiyelit (EAE) modeline dayalı MS’in çeşitli fare modellerinde mRNA aşısının etkilerini test ettiler.

MS HASTALIĞINI FARELERDE ÖNLEDİ

Değerlendirilen tüm fare modellerinden elde edilen sonuçlar, aşının MS hastalığının gelişimini önlediğini veya hastalığı erken aşamada durduğunu ortaya koydu. Ayrıca  hayvanların motor sinirlerinin işlevini geri kazandığını gösterdi. Bununla birilikte, tedavi edilen farelerin beyin ve omuriliğinde  önemli ölçüde az sayıda proinflamatuar bağışıklık hücresi ve daha az miyelin hasarı görüldü.

Diğer taraftan, bilim insanları, tedavi edilen farelerin  genel bir bağışıklık bastırma belirtisi göstermediğini belitti. Bu durum ise  MS hastaları için mevcut bağışıklık bastırıcı tedavilerle ilişkili olumsuzlukların üstesinden gelebileceğine dair büyük bir umut yarattı.

SADECE ZARARLI HÜCRELERİ HEDEFLİYOR, GENEL BAĞIŞIKLIK BOZULMUYOR 

MS, bağışıklık sisteminin sinir liflerini örten yağlı koruyucu kılıf olan miyeline saldırması durumunda ortaya çıkıyor. Bu nedenle, MS ve diğer otoimmün hastalıklar için tedavi geliştirmedeki ana amaç, tüm bağışıklığı baskılamadan miyeline saldıran hücreleri spesifik olarak etkisiz hale getirilmesi amaçlanıyor. Ancak, MS hastalığına karşı geliştirilen mevcut tedaviler, miyeline saldıran bağışıklık hücrelerinin yanı sıra, vücudu yabancı mikrorganizmalara karşı koruyan tüm bağışıklık sistemini etkisiz hale getiriyor. Bu durum ise MS hastalarının bağışıklık tepkilerini bozuyor.

Bilim insanları, geliştirilen deneysel aşıyla, bağışıklık sistemi düzenleyen T hücrelerinin (Treg’ler) yeniden eğitilerek sadece miyeline saldıran hücrelere odaklandığı ve bağışıklık sisteminini yapısının bozulmadığı belirtti. Geleneksel aşılardan iki yönüye farklı olan BioNtech aşısı, bir kişinin bağışıklık sistemini belirli mikropları veya molekülleri tanıması, ezberlemesi ve kolayca savaşması için uyarmak yerine, belirli bir moleküle karşı bağışıklık toleransını teşvik ediyor. Bunu protein parçacıkları yerine hücrelere haberci  RNA (mRNA) protein üretimi için bir şablon görevi gören DNA’dan üretilen ara molekülleri ileterek gerçekleştiriyor.

BioNTech tarafından yapılan açıklamada, “treg”lerin bağışıklık hücrelerinin “karmaşık bir hastalık ortamında iltihaplı dokudaki diğer moleküllere karşı aktivitesini bloke edebileceğini gösteriyor” denildi.

DİĞER OTOİMMÜN HASTALIKLAR İÇİN UMUT

Öte yandan, BioNTech, çeşitli kanser türleri ve Covid-19 enfeksiyonu için aday tedaviler geliştirmek için mRNA teknolojisini kapsamlı bir şekilde kullandı Ancak bu aşı, otoimmün hastalıkların tedavisi için bu tür teknolojinin ilk uygulaması olarak tarihe geçti.