Türkiye’nin 2018’de içine düştüğü ekonomik kriz ve bugün yaşanan corona virüsü salgınının etkilerinin azaltılması amacıyla kamu bankaları gibi kredi musluklarını ardına kadar açmamakla suçlanan özel bankalara ceza sopası çıktı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) olası bir batık riskine karşı temkinli durmaya çalışan bankaların piyasaya daha fazla kredi, hazineye de daha fazla borç para vermesini zorunlu hale getirmek amacıyla ‘Aktif Rasyosu’ isminde yeni bir oran belirledi.

500 BİN TL’DEN BAŞLIYOR

Yeni oranı tutturamayan, yani kredi musluklarını daha fazla açmayan bankalara 500 bin liradan başlayarak yüksek tutarlarda para cezası kesilecek. Üstelik döviz mevduatı çok olan bankalar piyasaya daha fazla kredi vermek zorunda kalacağı için döviz mevduatını daha az talep edecek.

Ancak, özel bankalara getirilen daha fazla kredi verme zorunluluğu faizsiz sistemle çalışan katılım bankaları için daha düşük belirlenerek bu bankalara bir anlamda ayrıcalık sağlandı.

BDDK tarafından yayımlanan ve 1 Mayıs 2020 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanacak karara göre Aktif Rasyo oranı, bankaların tasarruf sahiplerinden topladığı paralarla piyasaya açtığı kredi ve satın aldığı hazine kağıtlarının birbirine bölümüyle ulaşılan oranı ifade ediyor.

Karara göre, bankaların Aktif Rasyosu oranının aylık ortalaması, mevduat bankaları için yüzde 100’ün, katılım bankaları için yüzde 80’in altına inemeyecek.

Bankalar bu oranı tutturabilmek için ya daha fazla TL, daha az döviz mevduatı toplayacak ya da piyasaya daha fazla kredi, Hazine’ye daha fazla borç verip Merkez Bankası ile de daha çok swap işlemi gerçekleştirecek. Ancak karar, her koşulda özel bankaları piyasaya daha fazla kredi vermeye zorlayacak.

BASEL’DEN UZAKLAŞILIYOR

Türkiye’de yerleşik bankaların, uluslararası bankacılık kuralları olarak bilinen “Basel” kurallarına uymakla yükümlü olduklarını hatırlatan bankacı Kerim Rota, “Son zamanlarda uluslararası kurallardan uzaklaşıldığını, “ulusal” düzenlemelerin daha baskın olmaya başladığını görüyoruz” yorumu yaptı.

Banka riskleri artabilir

BDDK aldığı bu kararla bir anlamda 1 taşla 6 kuş birden vurmuş olacak. BDDK bu kararla hem döviz mevduatlarını frenlemiş, hem TL mevduatlarını artırmak için bankaları daha agresif davranmaya itmiş, bir yandan piyasaya daha fazla kredi vermeye zorlamış, diğer yandan Hazine’nin borçlanmasını kolaylaştırmış ve de faizsiz bankaları desteklemiş oldu.

Kararla ayrıca bankaların verdikleri kredileri virüs ortamında geri çağırmaları da zorlaştı. BDDK aldığı kararla özel bankaları ince eleyip sık dokumadan firmalara ve bireylere daha fazla kredi dağıtmalarını zorunlu hale getirmiş oldu.

Bankaların yeni oranları tutturabilmek için daha fazla kredi riski alması, bu nedenle diğer uluslararası rasyoların bozulması ve sonuçta risklerinin artmasından endişe ediliyor.